ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ- ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਹੜ੍ਹ ਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਕਾਰਨ ਮੱਛਰਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡੇਂਗੂ, ਮਲੇਰੀਆ (ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ) ਅਤੇ ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਧਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਲਈ, ਮੌਨਸੂਨ ਵਿੱਚ ਡੇਂਗੂ ਅਤੇ ਮਲੇਰੀਆ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਡੇਂਗੂ ਅਤੇ ਮਲੇਰੀਆ ਦੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਡੇਂਗੂ – ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਪਛਾਣ
ਡੇਂਗੂ ਇੱਕ ਵਾਇਰਲ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜੋ ਸੰਕਰਮਿਤ ਏਡੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਲੱਛਣ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ 3-7 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ-
ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ – 104-105 ਡਿਗਰੀ ਫਾਰਨਹੀਟ ਤੱਕ ਅਚਾਨਕ ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ।
ਸਿਰ ਦਰਦ – ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਤੇਜ਼ ਦਰਦ, ਜੋ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾਉਣ ‘ਤੇ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਜੋੜਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ- ਇਸਨੂੰ “ਹੱਡੀਆਂ ਤੋੜਨ ਵਾਲਾ ਬੁਖਾਰ” ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਤੇਜ਼ ਦਰਦ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਹੱਡੀਆਂ ਟੁੱਟ ਰਹੀਆਂ ਹੋਣ।
ਚਮੜੀ ‘ਤੇ ਧੱਫੜ- ਬੁਖਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ 2-5 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਲਾਲ ਧੱਫੜ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਉਲਟੀਆਂ ਜਾਂ ਮਤਲੀ।
ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ (ਡੇਂਗੂ ਹੈਮੋਰੇਜਿਕ ਬੁਖਾਰ), ਇਹ ਲੱਛਣ ਵੀ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ-
ਮਸੂੜਿਆਂ ਜਾਂ ਨੱਕ ਤੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣਾ।
ਉਲਟੀਆਂ ਜਾਂ ਟੱਟੀ ਵਿੱਚ ਖੂਨ।
ਚਮੜੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਜ਼ਖਮ।
ਮਲੇਰੀਆ- ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਪਛਾਣ
ਮਲੇਰੀਆ ਪਲਾਜ਼ਮੋਡੀਅਮ ਪੈਰਾਸਾਈਟ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਸੰਕਰਮਿਤ ਐਨੋਫਲੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ-
ਠੰਢ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ- ਇਹ ਮਲੇਰੀਆ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਲੱਛਣ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ, ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਬਣੀ ਦੇ ਨਾਲ ਠੰਢ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪਸੀਨੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੁਖਾਰ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ- ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਸੀਨਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੁਖਾਰ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉਲਟੀਆਂ
ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਥਕਾਵਟ
ਬੁਖਾਰ ਅਕਸਰ 48 ਜਾਂ 72 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ
ਡੇਂਗੂ-ਮਲੇਰੀਆ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ
ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਫੈਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਰੋਕਥਾਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ।
ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ-
ਘਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਗਮਲਿਆਂ, ਪੂਰੇ ਟਾਇਰਾਂ, ਖਾਲੀ ਭਾਂਡਿਆਂ, ਕੂਲਰਾਂ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਓ।
ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਲਈ ਕੂਲਰ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਟੈਂਕੀ ਅਤੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਖਾਲੀ ਕਰੋ ਅਤੇ ਸੁਕਾਓ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਰੋ।
ਘਰ ਦੀਆਂ ਛੱਤਾਂ ਦੀਆਂ ਨਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਪਾਣੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਵੇ।
ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਓ-
ਪੂਰੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਓ। ਹਲਕੇ ਰੰਗ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣਾ ਬਿਹਤਰ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੂੜ੍ਹੇ ਰੰਗ ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਲਈ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
ਦਿਨ ਵੇਲੇ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਵੇਰੇ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ, ਜਦੋਂ ਮੱਛਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਰਗਰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਧੇਰੇ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ।
ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਨੁਸਾਰ ਮੱਛਰ ਭਜਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕਰੀਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
ਹੋਰ ਉਪਾਅ-
ਘਰ ਦੀਆਂ ਖਿੜਕੀਆਂ ਅਤੇ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਬਰੀਕ ਜਾਲੀ ਲਗਾਓ।
ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਵਾਓ।
ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਮੈਂਬਰ ਨੂੰ ਡੇਂਗੂ ਜਾਂ ਮਲੇਰੀਆ ਦੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ। ਖੁਦ ਕੋਈ ਵੀ ਦਵਾਈ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਚੋ।
