ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ- ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਵੋਟਿੰਗ ਲਈ ਮੰਚ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਐਨਡੀਏ ਉਮੀਦਵਾਰ ਸੀਪੀ ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਅਤੇ ਸਾਂਝੇ ਵਿਰੋਧੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਬੀ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਰੈਡੀ ਵਿਚਕਾਰ ਸਖ਼ਤ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਗਠਜੋੜ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਲੀਡ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਹੈ।
ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਵੋਟਿੰਗ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਵੋਟਿੰਗ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਨੂੰ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਵੋਟ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਇਹ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਅਹੁਦਾ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜਗਦੀਪ ਧਨਖੜ ਦੇ ਸਿਹਤ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇਣ ਕਾਰਨ ਖਾਲੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 10 ਵਜੇ ਤੋਂ 5 ਵਜੇ ਤੱਕ ਸੰਸਦ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਵੋਟ ਪਾ ਸਕਣਗੇ। ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸ਼ਾਮ 6 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਦੇਰ ਰਾਤ ਤੱਕ ਫੈਸਲਾ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਪਾਰਟੀ ਵ੍ਹਿਪ ਦੁਆਰਾ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਲਈ ਪਾਬੰਦ ਨਹੀਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਚੋਣ ਗੁਪਤ ਵੋਟ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਧੀਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਐਨਡੀਏ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਵਿਰੋਧੀ ਸਮੂਹ ਨੇ ਚੋਣਾਂ ਦੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਿਆ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੋਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਮੌਕ ਪੋਲ ਵੀ ਕਰਵਾਏ ਗਏ। ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਚੋਣ ਲੜ ਰਹੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਵਾਲੇ ਬੈਲਟ ਪੇਪਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਦੇ ਨਾਮ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ‘1’ ਲਿਖ ਕੇ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦਰਸਾਉਣੀ ਪਵੇਗੀ।
ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਲਈ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅੰਕੜੇ ਭਾਰਤੀ ਅੰਕਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਰੋਮਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਚੋਣ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 788 ਮੈਂਬਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਸਭਾ ਤੋਂ 245 ਅਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਤੋਂ 543 ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰਾਜ ਸਭਾ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ 12 ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਵੋਟ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਚੋਣ ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ 781 ਮੈਂਬਰ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਛੇ ਸੀਟਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੀਟ ਖਾਲੀ ਹੈ।
ਇਸ ਕਰਕੇ ਜਿੱਤਣ ਲਈ 391 ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ। ਐਨਡੀਏ ਕੋਲ 425 ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਿਰੋਧੀ ਕੈਂਪ ਕੋਲ 324 ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਵਿਰੋਧੀ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਮੰਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵਾਈਐਸਆਰਸੀਪੀ ਕੋਲ 11 ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਐਨਡੀਏ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਬੀਆਰਐਸ ਅਤੇ ਬੀਜੇਡੀ ਨੇ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਐਨਡੀਏ ਨੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਸੀ.ਪੀ. ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ (67) ਨੂੰ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਆਪਣੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਗੌਂਡਰ-ਕੌਂਗੂ ਵੇਲਾਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਓਬੀਸੀ ਹਨ। ਆਰਐਸਐਸ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨਾਲ ਜੁੜੇ 68 ਸਾਲਾ ਭਾਜਪਾ ਨੇਤਾ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਰਮ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਇਕਲੌਤੇ ਭਾਜਪਾ ਨੇਤਾ ਹਨ ਜੋ 1998 ਅਤੇ 1999 ਵਿੱਚ ਕੋਇੰਬਟੂਰ ਤੋਂ ਦੋ ਵਾਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ।
ਉਹ 31 ਜੁਲਾਈ, 2024 ਤੋਂ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਚੋਣ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਰੈਡੀ ਕਾਨੂੰਨਦਾਨ ਹਨ। ਸੰਯੁਕਤ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨਦਾਨ ਸੀਪੀ ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਜੱਜ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਰੈਡੀ ਨੂੰ ਚੋਣ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਉਤਾਰਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਖੁਦ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਹਨ।
79 ਸਾਲਾ ਬੀ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਰੈਡੀ ਜੁਲਾਈ 2011 ਵਿੱਚ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਤੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨਦਾਨ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਲੇ ਧਨ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਢਿੱਲ ਵਰਤਣ ਲਈ ਤਤਕਾਲੀ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਹ ਕਈ ਇਤਿਹਾਸਕ ਫੈਸਲਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਸਲਵਾ ਜੁਡਮ ਨੂੰ ਵੀ ਗੈਰ-ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਜੱਜ ਅਤੇ ਗੁਹਾਟੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਵੀ ਰਹੇ ਹਨ।
ਉਹ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਵਿੱਚ ਜਾਤੀ ਸਰਵੇਖਣ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵੀ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਈਵੀਐਮ ਨਾਲ ਵੋਟ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ? ਇਸ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਈਵੀਐਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਚੋਣ ਲਈ ਵੋਟਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਅਤੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਸਿੰਗਲ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰੇਬਲ ਵੋਟ ਰਾਹੀਂ ਅਨੁਪਾਤਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਵੋਟਰ ਚੋਣ ਲੜ ਰਹੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜਿੰਨੀਆਂ ਪਸੰਦਾਂ ਦਰਜ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬੈਲਟ ਪੇਪਰ ਦੇ ਕਾਲਮ ਦੋ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿੱਚ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪਸੰਦਾਂ 1,2,3,4 ਆਦਿ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਈਵੀਐਮ ਇਸ ਵੋਟਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
