ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਦੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 327 ਹੋ ਗਈ ਹੈ। 26 ਜੂਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਮੌਨਸੂਨ ਬਾਰਿਸ਼ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹੁਣ ਤੱਕ ਲਗਪਗ 650 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ।
ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਨੇ 17 ਅਗਸਤ ਤੋਂ 21 ਅਗਸਤ ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਦੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸਨੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ “ਸਾਵਧਾਨੀ ਦੇ ਉਪਾਅ” ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਥਾਰਟੀ (ਐੱਨਡੀਐੱਮਏ) ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਆਮ ਨਾਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਬਾਰਿਸ਼ ਅਗਲੇ ਪੰਦਰਵਾੜੇ ਦੌਰਾਨ ਵਧੇਰੇ ਤੀਬਰਤਾ ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
ਐੱਨਡੀਐੱਮਏ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਮੌਨਸੂਨ ਬਾਰਿਸ਼ ਅਤੇ ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਕਾਰਨ ਆਏ ਅਚਾਨਕ ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਖ਼ੈਬਰ ਪਖ਼ਤੂਨਖ਼ਵਾ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 327 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਕੱਲੇ ਬੁਨੇਰ ਵਿੱਚ 200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ, ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈ। ਘਰਾਂ ਦੇ ਢਹਿ ਜਾਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਹੜ੍ਹ ਨੇ ਵਸਨੀਕਾਂ, ਪਸ਼ੂਆਂ ਅਤੇ ਵਾਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋੜ੍ਹ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 137 ਲੋਕ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਲਬੇ ਹੇਠ ਫਸਣ ਦਾ ਖਦਸ਼ਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਅਜੇ ਵੀ ਲਾਪਤਾ ਹਨ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲਗਪਗ 2,000 ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰਕੇ ਬਚਾਅ ਕਾਰਜ ਜਾਰੀ ਹਨ, ਪਰ ਪੁਲਾਂ ਅਤੇ ਲਿੰਕ ਰੂਟਾਂ ਸਮੇਤ ਮੁੱਖ ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਨੇ ਰਾਹਤ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਖ਼ੈਬਰ ਪਖ਼ਤੂਨਖ਼ਵਾ ਦੀ ਬਚਾਅ ਏਜੰਸੀ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਬਿਲਾਲ ਅਹਿਮਦ ਫੈਜ਼ੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼, ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਬਚਾਅ ਕਾਰਜਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਭਾਰੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਅਤੇ ਐਂਬੂਲੈਂਸਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਵਿੱਚ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।” ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, “ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਆਫ਼ਤ ਸਥਾਨਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਤੱਕ ਤੁਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।” “ਉਹ ਬਚੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕ ਮਲਬੇ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਜਾਂ ਅਜ਼ੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਕਾਰਨ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।” ਬੁਨੇਰ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਕਾਸ਼ਿਫ ਕਯੂਮ ਖਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਚਾਅ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਨਵੇਂ ਤਰੀਕੇ ਲੱਭਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ। “ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਅਜੇ ਵੀ ਮਲਬੇ ਹੇਠ ਫਸੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਨਿਵਾਸੀ ਹੱਥੀਂ ਨਹੀਂ ਹਟਾ ਸਕਦੇ।”
ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਕੋਰ ਆਫ਼ ਇੰਜੀਨੀਅਰਜ਼ ਅਰਬਨ ਸਰਚ ਐਂਡ ਰੈਸਕਿਊ (USAR) ਟੀਮ ਨੇ ਬੁਨੇਰ, ਸ਼ਾਂਗਲਾ ਅਤੇ ਸਵਾਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਚਾਅ ਕਾਰਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ, ਜ਼ਖਮੀਆਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਅਤੇ ਮਲਬੇ ਹੇਠ ਫਸੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਉੱਨਤ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਬੰਦ ਰਸਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨੇ ਗਏ ਪੁਲਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਬੁਨੇਰ ਦੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਵਸਨੀਕ ਰਾਤ ਭਰ ਮਲਬੇ ਵਿੱਚੋਂ ਭਾਲ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਤਬਾਹ ਹੋਏ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿੱਥੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਲੋਕ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਮਲਬੇ ਵਿੱਚੋਂ ਭਾਲ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। “ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਸੀ,” ਬੁਨੇਰ ਦੇ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਅਧਿਆਪਕ ਸੈਫੁੱਲਾ ਖਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ। “ਸਦਮਾ ਅਸਹਿ ਹੈ।”
ਖ਼ੈਬਰ ਪਖ਼ਤੂਨਖ਼ਵਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਅਲੀ ਅਮੀਨ ਖਾਨ ਗੰਡਾਪੁਰ ਨੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਬੁਨੇਰ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਕੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਬਚਾਅ, ਰਾਹਤ ਅਤੇ ਪੁਨਰਵਾਸ ਕਾਰਜਾਂ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਇੱਕ ਬ੍ਰੀਫਿੰਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸੱਤ ਪਿੰਡ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਦੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਆਏ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੁੱਲ 5,380 ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਹੁਣ ਤੱਕ 209 ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, 134 ਲੋਕ ਲਾਪਤਾ ਹਨ, ਅਤੇ 159 ਹੋਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਹਨ। ਬਚਾਅ ਅਤੇ ਰਾਹਤ ਕਾਰਜ ਜਾਰੀ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਚਾਅ ਕਰਮਚਾਰੀ, ਡਾਕਟਰ, ਪੈਰਾਮੈਡਿਕਸ, ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਸਿਵਲ ਡਿਫੈਂਸ ਵਲੰਟੀਅਰ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਬਟਾਲੀਅਨਾਂ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਤੱਕ, 3,500 ਫਸੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਲਾਪਤਾ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਜਾਰੀ ਹਨ। “ਹੜ੍ਹ ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਪੁਨਰਵਾਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਸੂਬਾਈ ਸਰਕਾਰ ਤਰਜੀਹੀ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਸਾਰੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਰੋਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗੀ,” ਗੰਡਾਪੁਰ ਨੇ ਕਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸੂਬਾਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰਾਹਤ ਅਤੇ ਪੁਨਰਵਾਸ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ 1.5 ਬਿਲੀਅਨ ਰੁਪਏ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਨੇ ਸੂਬਾਈ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਛੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ – ਬੁਨੇਰ, ਬਾਜੌਰ, ਸਵਾਤ, ਸ਼ਾਂਗਲਾ, ਮਾਨਸੇਹਰਾ ਅਤੇ ਬੱਟਾਗ੍ਰਾਮ ਨੂੰ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ। ਐੱਨਡੀਐੱਮਏ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮੋਹਲੇਧਾਰ ਮਾਨਸੂਨ ਬਾਰਿਸ਼ ਕਾਰਨ 650 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ 905 ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਹਨ। ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੇ ਪਸ਼ੂਆਂ, ਦੁਕਾਨਾਂ ਅਤੇ ਵਾਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੁੱਖ ਸੜਕਾਂ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁਝ ਨੂੰ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਅਜੇ ਵੀ ਬੰਦ ਹੈ।
